โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ดื้อต่อภูมิคุ้มกัน ติดเชื้อง่าย-แพร่ได้มากขึ้น

“นายแพทย์ธีระ” เผย โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ ดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานทั้งจากวัคซีน เป็นโอกาสที่จะมีการติดเชื้อได้ง่ายมากยิ่งขึ้นหรือแพร่กันได้เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ

รศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์ ภาควิชาแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์เฟซบุ๊ก Thira Woratanarat ระบุว่า 29 พฤศจิกายน 2565… เมื่อวานนี้ทั้งโลกติดเพิ่ม 174,759 คน ตายเพิ่ม 778 คน รวมแล้วติดไป 646,366,341 คน เสียชีวิตรวม 6,637,358 คน

5 อันดับแรก ที่ติดเชื้อสูงสุดคือ ญี่ปุ่น ประเทศเกาหลีใต้ บราซิล ไต้หวัน และฝรั่งเศส

เมื่อวานนี้ปริมาณติดเชื้อใหม่มีประเทศจากยุโรปและเอเชียครอบครอง 7 ใน 10 อันดับแรก และ 13 ใน 20 อันดับแรกของโลก

ปริมาณติดเชื้อใหม่ในแต่ละวันของทั้งโลกเวลานี้ มาจากทวีปเอเชีย และ ยุโรป รวมกันคิดเป็นร้อยละ 76.25 ของทั่วทั้งโลก ในขณะที่ปริมาณการตายคิดเป็นร้อยละ 74.93

…ลักษณะสายพันธุ์ย่อยในออสเตรเลีย

Esterman A. ได้เผยแพร่เนื้อหาสาระเกี่ยวกับโควิด-19 ที่ระบาดในออสเตรเลียเดี๋ยวนี้ พบว่าเป็นไปในลักษณะมากมายสายพันธุ์แบบ variant soup

โดยมีทั้ง BA.5 39%, BA.2.75 26%, BQ.1 19%, XBB 4% และอื่น ๆ

ลักษณะดังที่กล่าวผ่านมาแล้ว เป็นที่คาดหมายกันว่าประเทศอื่น ๆ ก็จะเป็นไปในลักษณะนี้ โดยมีสายพันธุ์ย่อยใหม่ ที่น่ากังวลได้แก่ BQ.1.x, XBB, BA.2.75.x ที่อาจมีสัดส่วนสูงแตกต่างกันไปในแต่ละทวีป และจะมาเทคโอเว่อร์ BA.5 ในระยะเวลาเพียงไม่นาน ดังนี้ BQ.1.x จะครอบครองสัดส่วนนำ ในอเมริกา และ ยุโรป ส่วน BA.2.75.x และ XBB จะเด่นในแถบเอเชีย

การระบาดในไทยเรามีลัษณะทิศทางจะเป็นไปในแนวทางข้างต้น

…ตีระฆังเตือนยืนยันเรื่องการดื้อรั้นต่อภูมิต้านทาน

คณะทำงานของ David Ho จากมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย ประเทศสหรัฐอเมริกา ได้เผยแพร่ผลของงานวิจัยใน bioRxiv เมื่อวานนี้ 28 พฤศจิกายน 2565

ทำให้เห็นว่า โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ ที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็น BQ.1.x และ XBB นั้น

ดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานทั้งยังจากวัคซีน และการที่เคยติดเชื้อมาก่อน มากยิ่งกว่าสายพันธุ์อื่น ๆ ที่เคยระบาดมาก่อนหน้านี้อย่างยิ่ง

หากแม้ข้อมูลทางสถานพยาบาลในตอนนี้ ยังไม่มีหลักฐานยืนยันว่าจะก่อให้เจ็บไข้ร้ายแรงเพิ่มขึ้นเรื่อยๆกว่าสายพันธุ์ที่เคยระบาดเดิม

แต่ว่าสมรรถนะการดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานที่มากขึ้นนั้น ย่อมมีผลทำให้เป็นโอกาสที่จะมีการติดเชื้อได้ง่ายมากยิ่งขึ้น หรือ แพร่กันได้เพิ่มขึ้นเรื่อยๆเป็นเงาตามตัว

ประการฉะนี้เอง ที่เป็นตัวตอกย้ำให้เห็น ถึงจุดสำคัญของการป้องกันตัว ระหว่างการใช้ชีวิตประจำวัน ทั้งเรื่องการใส่หน้ากาก หลีกเลี่ยงการกระทำเสี่ยง หลีกเลี่ยงสถานที่ยัดเยียดระบายอากาศไม่ดี รักษาความสะอาด และ เว้นระยะห่าง จากบุคคลอื่น

Personal protective behaviors เป็นเกราะคุ้มครองที่สำคัญที่สุด

…ทางเดินประวัติศาสตร์การแพร่ ของแต่ละสายพันธุ์

โควิด-19 แพร่ระบาดมายาวนานหลายปี โดยมีสายพันธุ์ที่มากมาย

หากเปรียบเทียบกันตัวต่อตัว จะพบว่า ในช่วงเวลา 100 วันแรกของการระบาด สายพันธุ์ Omicron นั้นแพร่ไปยังประเทศอื่น ๆ ทั้งโลกได้มากกว่าสายพันธุ์อื่น ที่ระบาดมาก่อน ถึง 5 เท่า

แต่ละระลอกก่อนหน้านี้ที่ผ่านมา ตั้งแต่สายพันธุ์ดั้งเดิม (Wuhan: Wild type), เบต้า, แกมม่า, อัลฟ่า, เดลต้า, และ Omicron นั้น ก็มีลักษณะของ ทวีปที่มีการระบาดหนัก ก่อนกระจัดกระจายไปยังทวีปอื่น ๆ ที่แตกต่างกันไป

…สำหรับระลอกอนาคตนั้น ลักษณะการระบาดคงจะมีลัษณะทิศทางแตกต่างไปจากสมัยก่อน เพราะเหตุว่ามีต้นสายปลายเหตุเรื่องการเดินทางระหว่างประเทศเกิดขึ้นมาก การระบาดจะเป็นลักษณะมากมายสายพันธุ์ แปรผันกับการนำเข้า ส่งออก รวมทั้งสมรรถนะของไวรัสแต่ละสายพันธุ์ การกระทำการป้องกันตัว และ การใช้ชีวิตของพลเมือง จำพวก และความครอบคลุมของวัคซีนที่ใช้ และอื่น ๆ

ผลกระทบที่จะเกิดขึ้น ทั้งในด้านปริมาณการได้รับเชื้อ การป่วย การเสียชีวิต และ Long COVID นั้น ก็เลยเป็นโอกาสสูง ที่จะแปรผันกับแนวทางควบคุมป้องกันโรค และ ความพร้อม “จริง” ของระบบสาธารณสุขของประเทศนั้น ทั้งเรื่องยาที่ตามมาตรฐาน วัคซีนที่มีประสิทธิภาพ บริการดูแลต่าง ๆ ว่าพลเมืองในประเทศ จะเข้าถึง และ พึ่งพิงได้หรือไม่ ยามที่เกิดปัญหา

ผลลัพธ์ที่พึงประสงค์ของทุกสังคม คือ ยามวิกฤติ พลเมืองสามารถพึ่งพิง และได้รับความให้การช่วยเหลือดูแลอย่างทันการ มีประสิทธิภาพ โดยทั่วถึงกัน

ไม่ต้องเผชิญกับสภาวะหดหู่ รอคอย จนถึงจะต้องดิ้นรนทุบกระปุกขวนขวายหาทางรอด กันเอาเองแบบ อัตตาหิ อัตตโน นาโถ

…สถานการณ์เดี๋ยวนี้นั้น จะต้องดำรงชีวิตอย่างมีสติสัมปชัญญะ ไม่ประมาทสำหรับการดำรงชีพ

ป้องกันตัวอย่างสม่ำเสมอ ทั้งตอนดำเนินงาน เรียน หรือท่องเที่ยว

ฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นให้ครบตามที่กำหนด

ใส่หน้ากากอย่างถูกต้อง จะช่วยลดความเสี่ยงลงไปได้มาก

ยิ่งกว่านั้น ยังคงพบอาการของการสูญเสียการได้กลิ่น และการรับรส พบอาการแตกต่างจากปกติเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร กลุ่มอาการของระบบทางเดินหายใจ หายใจถี่ หายใจไม่สะดวก และกลุ่มอาการนอกระบบ ที่ไปคล้ายคลึงกันกับสายพันธุ์เดลตาได้ด้วยเหมือนกัน

สำหรับคนที่สัมผัสเสี่ยงสูง หรือมีลักษณะเสี่ยงติดเชื้อ เสนอแนะให้ตรวจ ATK ด้วยตนเอง โดยควรที่จะเลือก ATK ที่ได้รับมาตรฐาน และ มีค่าความไว (Sensitivity) และ ค่าความจำเพาะ (Specificity) ไม่ต่ำลงยิ่งกว่า 90%

อ้างอิง

1. Wang Q et al. Alarming antibody evasion properties of rising SARS-CoV-2 BQ and XBB subvariants. bioRxiv. 28 November 2022.

2. Tegally H et al. Global Expansion of SARS-CoV-2 Variants of Concern: Dispersal Patterns and Influence of Air Travel. medRxiv. 27 November 2022.

ข้อมูลที่ได้รับมาจาก รศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์